Schizofrenia, czy raczej grupa psychoz schizofrenicznych, to określenie wielu różnych chorób, o różnym obrazie i przebiegu. Termin schizofrenia nie jest jednoznaczny w sensie diagnozy i terapii, a niesie za sobą wiele różnych błędnych uogólnień i mitów. Grupa psychoz schizofrenicznych, łącznie z innymi schizofreniami, np. zaburzeniem schizoafektywnym i paranoidalnym, zalicza się do dużej grupy zaburzeń psychicznych określanych jako spektrum schizofrenii.
Objawy pozytywne
Termin „objawy pozytywne” oznacza nie ich pozytywny wpływ na funkcjonowanie chorego, chociaż rokowanie przy przewadze tych objawów jest nieco lepsze niż przy przewadze objawów negatywnych i należą do nich:
- Urojenia, niezwykłe myśli, podejrzliwość. Mogą np. wierzyć, ze inni ludzie znają ich myśli, że są śledzeni, inni ludzie spiskują przeciwko nim, albo kontrolują ich myśli lub zachowania. Można powiedzieć, używają języka potocznego, że mają wrażenie, iż są „przezroczyści” lub „osaczeni”. Należy jednak pamiętać, że wystąpienie urojeń, lub halucynacji, nie świadczy o zachorowaniu na schizofrenię.
- Omamy (halucynacje). Czasami ludzie z schizofrenią mogą słyszeć głosy ludzi, których nie mogą usłyszeć w tym momencie, bo tych osób nie ma w ich pobliżu. Zwykle te nierealne głosy mówią coś negatywnego o chorych, lub coś im nakazują lub zabraniają. Chory poddaje się często tym głosom, spełnia ich polecenia, lub usiłuje się przed nimi bronić, np. włączając głośno muzykę w swoim odtwarzaczu mp3, czy też zatykając uszy.
- Złudzenia (iluzje). Ludzie z schizofrenią mogą błędnie interpretować rzeczywiste bodźce – zwykle budzi to u nich lęk – mogą np. słyszeć kroki człowieka w rytm rzeczywiście tykającego zegara.
Objawy negatywne
Termin „objawy negatywne” oznacza, że są to fenomeny psychiczne niejako „ujęte” z funkcjonowania psychicznego ludzi zdrowych, „coś czego w tym momencie brakuje w psychice”. Należą tutaj:
- Zblednięcie emocji. W przebiegu schizofrenii może dochodzić do trudności w przeżywaniu i wyrażaniu swoich uczuć, czy też kłopotów z natychmiastowym rozumieniem uczuć innych ludzi.
- Zmniejszenie motywacji do działania lub obniżenie energii życiowej. Osoby z objawami schizofrenii mają czasami trudności w zaczynaniu lub kończeniu niektórych czynności. W krańcowych, rzadkich przypadkach mogą oni mieć problemy w codziennych czynnościach, takich jak ubieranie się, mycie czy przygotowywanie sobie jedzenia.
- Zobojętnienie emocjonalne. Osoby z schizofrenią mogą tracić zainteresowanie sprawami, które dawniej sprawiały im przyjemność. Mogą również czuć się mało warte lub niepotrzebne. Tego typu sądy mogą prowadzić do myśli, czy nawet prób samobójczych.
Objawy afektywne – głównie depresyjne
Osoby cierpiące na schizofrenię przeżywają, szczególnie na początku schizofrenii, stanu zaburzeń nastroju, szczególnie okresy depresji. Ich objawy depresji nie różnią się znacznie od objawów depresji w innych zaburzeniach psychicznych, a więc chorzy mają uczucie przygnębienia, są ciągle zmęczeni, mają niskie poczucie swojej wartości, uważają się za gorszych od innych ludzi, czy wreszcie mogą podejmować próby samobójcze.
Objawy kognitywne (deficyty poznawcze)
Najczęstsze z deficytów poznawczych to:
- Zaburzenia koncentracji uwagi – osoba taka nie jest w stanie zogniskować swojej uwagi na jednym temacie i np. spędza wiele godzin na jedną stroną czytanej książki
- Zaburzenia pamięci – osoby takie gubią różne rzeczy, zapominają o całkiem niedawno umówionych spotkaniach, nie są w stanie przypomnieć sobie często używanych słów
- Zaburzenia pamięci operacyjnej – osoby takie mają kłopoty z rozwiązaniem zadań wymagających planowania, przewidywania, czy wykorzystania wiadomości praktycznych
„Współpraca” w terapii schizofrenii
Wielu ludzi, niekoniecznie chorych na schizofrenię, którzy muszą przyjmować leki zapobiegające nawrotowi psychozy ma kłopoty z ich przyjmowaniem, zapomina o ich przyjmowaniu, lub buntuje się przeciwko lekom i nie przyjmuje ich w ogóle. Rzadsze od zalecanego przyjmowanie leków nazywamy częściową współpracą, bardzo rzadkie przyjmowanie leków nazywamy złą współpracą, zaprzestanie przyjmowania leków określamy jako brak współpracy. Tak więc systematyczne przyjmowanie leków w sposób wynegocjowany w układzie: pacjent – jego bliscy – lekarz to dobra współpraca, albo po prostu „współpraca”.
Efekty braku przyjmowania leków: szybkim nawrotem psychozy, kolejnym pobytem w szpitalu, zachowaniami agresywnymi lub samobójczymi, utratą pracy, koniecznością opuszczenia szkoły, gorszym funkcjonowaniem rodziny.
CHOROBA AFEKTYWNA DWUBIEGUNOWA. Choroba afektywna dwubiegunowa (zaburzenie bipolarne, psychoza maniakalno-depresyjna, cyklofrenia).
Zaburzenia afektywne
Zdarza się jednak, ze stany podwyższonego lub obniżonego nastroju trwają długo i są nieproporcjonalne do zdarzeń w naszym życiu. Mówimy wtedy, ze mogą one być wtedy objawami zaburzeń afektywnych. Mamy dwa typy zaburzeń afektywnych. Wtedy, gdy w życiu osoby chorej występują tylko okresy obniżonego nastroju (depresji) mówimy o zaburzeniu depresyjnym nawracającym, wtedy, gdy w życiu chorego zdarzy się, co najmniej jeden epizod podwyższonego patologicznie nastroju i epizody depresji mówimy o chorobie afektywnej dwubiegunowej.
